XXXXX‘Als de sirenes gaan’ had ze bij hun laatste ontmoeting zichtbaar door de glazen wand gefluisterd die hen al zes jaar van elkaar scheidt. ‘Zuid’ vervolgde ze terwijl ze nauwlettend de indommelende bewaker in haar ooghoek hield.
XXXXXJohnny had het iedere dag daarna met eenzelfde fluistertoon herhaald om niet te vergeten, niet te vergeten dat Sandra zijn life-line is.

XXXXXVandaag is het de eerste van de maand. Unit 5 heeft lunchpauze. Johnny eet graag alleen. Iedereen respecteert zijn zelfgekozen isolement – ook uit eigen lijfsbehoud. Voor Sam maakt Johnny heel af en toe een uitzondering. Dan praten ze samen over hun tijd bij de marine, toen ze in de Cariben met de ‘Holland’ jacht maakten op drugssmokkelaars en hoe ze een deel van de vangst verstopten in de kombuis, voor eigen gebruik en voor Klaas Bruinsma, de sergeant-majoor die nu in isoleer zit in Unit 1. Vandaag geen Sam, het is wachten op de sirenes.

XXXXXMet ingehouden pas loopt Johnny naar de zuidmuur, daar waar de felle zon het niet kan winnen van de betonnen gevangenismuur en een smalle strook schaduw moet toestaan. Met vaste regelmaat kijkt hij omhoog naar de gevangenisklok, die de tijd voorbij laat gaan – totdat de grote wijzer zijn kleine pendant volledig bedekt en er sirenes klinken. Quasi geschrokken laat Johnny zijn aangebroken lunch op de grond vallen en draait zich ostentatief om in de richting van het aanzwellende geluid. Als het weggestorven is raapt hij zijn lunch bijeen en ook de mandarijn die met een onhoorbare plof zojuist voor zijn voeten is gevallen. ‘Op Sandra kun je vertrouwen, gelukt’ fluistert hij in zichzelf – ‘weer gelukt’ – tot vandaag. Zijn gedrag in de schaduw is niet onopgemerkt gebleven – vrienden kennen elkaar.

XXXXXAls Johnny zijn schaduwplek wil verlaten spreekt Sam hem dreigend aan.
XXXXX‘Zeg Johnny, ik heb het wel gezien hoor, kom maar op met dat spul, Klaas zit zonder.’
XXXXX‘Opzouten man’ snauwt Johnny hem toe, ‘je regelt zelf maar wat voor die Klaas-baas, wil je soms een knal voor je kop?’
XXXXX‘Ik zou maar effe dimmen man’ schreeuwt Sam terug terwijl hij Johnny vastpakt, ‘je kent Klaas toch, geef hier anders stuurt hij zijn broer op je meissie af heeft ie gezegd.’
XXXXX‘Ja of op die van jou als je hem dit keer ook weer teleurstelt.’ reageert Johnny. ‘En die trut kan sowieso doodvallen sinds ze mij bedrogen heeft’ Dus kom maar op makker, eens kijken wie er binnenkort weer vrijgezel is!’
XXXXXNog voordat de, uit hun zonnebad ontwaakte, bewakers het vechtende tweetal hebben bereikt heeft zich een aantal gevangen in een beschermende scrumvorm rond hen opgesteld. Hun luidkeelse aanmoedigingen zijn tot ver buiten de gevangenismuren te horen.

XXXXX‘Toe Cor’ zegt Herman terwijl hij de kooi van zijn gevederde metgezel opent, ‘ga eens kijken of er wat te halen valt.’
XXXXXHet is een kleine minuut vliegen van het vervallen atelier naar de gevangenis ‘en mooi dichtbij’ had Herman nog vorige week tegen de gevangenisdirecteur gezegd op weg naar zijn zoveelste proefverlof.

XXXXXHet wordt zwarter en zwarter voor Johnny’s ogen. Hij voelt dat hij het gevecht met Sam om Sandra’s cadeau aan het verliezen is – alsof hij voor de tweede keer zijn kostbaarste bezit aan hem moet afstaan.
XXXXX‘Nee, nu niet en nooit niet’ schreeuwt Johnny terwijl hij de openbarstende mandarijn door een haag van behaarde benen gooit. Vlak voordat het licht helemaal uit zijn ogen verdwijnt ziet hij nog net hoe een groen-rode schim het vrijgekomen witte zakje oppikt en er al krijsend mee vandoor gaat.

Schrijversvakschool #Proza-1 / les 7

XXDe stervende zon verlaat het oude spoorhuis aan de Luchiesweg. Harm is nog net op tijd voor het avondritueel van zijn jongste dochter. Bij de laatste omarming is er twijfel – het is coronatijd. En als het ‘amen’ klinkt valt er een traan.

XX‘Moi’. Chauffeurscafé De Dissel is overvol. Voor Harm en zijn vrienden is het weekend. Bert kent hij al sinds dat hun moeders hen naar de crèche van de Grote Kerk brachten.
XX‘Gedoe zeg, dat corona’. Het is Harm die weten wil wat zijn vriend er allemaal van vindt. ‘Is het fake nieuws of toch echt?’ Een antwoord komt er niet. Dan, als ze aan het einde van de avond hun blazen hebben geleegd, is het Bert die de rokerige stilte doorbreekt.
XX‘Zeg Harm, Hilligje vertelde vanmiddag dat je gisteren haar werk gebeld hebt, voor een afspraak.’ Geschrokken keert Harm zich van zijn vriend af ‘kijk me aan Harm, laat je je soms inenten?’
XX‘Nee, tuurlijk niet’ snauwt Harm, ‘dat hebben we toch beloofd afgelopen zondag in de kerk – ik ben Petrus niet!’

XXHet is slechts een paar minuten lopen naar Harms huis – te kort voor het vinden van een gewetensvol antwoord op de knagende vraag waarmee zijn vriend hem achterliet, maar lang genoeg om zich zijn laatste traan te herinneren.

XXDe volgende morgen neemt Harm zijn vrouw en kinderen mee naar de markt. Visboer Timmermans heeft zijn wagen zo neergezet dat de klanten windstil het laatste nieuws kunnen uitwisselen. Als de onlangs geplaatste priktent ter sprake komt ziet Harm hoe de klandizie zich langzaam opdeelt in twee elkaar toeschreeuwende groepen met Harm en zijn gezin – inmiddels overmand door keuzestress – ertussenin.
XX‘Hier, je hoort toch aan deze kant Harm?’ schreeuwt iemand, maar nog voordat hij binnen een van de groepen getrokken wordt klinkt een verlossend ‘vier gebakken scholletjes’ gevolgd door een, tot bijna ieders tevredenheid uitgesproken, ‘ja’ van Harm.

XX‘Broeder.’ Bij het uitgaan van de kerk voelt Harm een hand op zijn schouder. Het is de ouderling van dienst die hem achternagelopen is. ‘Ik maak me zorgen om jouw heil Harm’ fluistert hij, waarna hij diep ademhaalt alsof het hoge woord nog op kracht moet komen. ‘Gisteren zag ik je zus bij jullie naar binnen gaan, jullie hebben toch al in jaren geen contact meer?’
XX‘Nou, da’s dan toch juist mooi’ antwoordt Harm, terwijl hij een stap extra zet om aan de man te ontkomen.
XX‘Ze werkt toch bij de GGD en …’, nog voor de man uitgesproken is heeft Harm zich omgekeerd en grijpt hij hem bij zijn revers.
XX‘Nee en nog eens nee, ik laat me niet inenten!’ Het zijn Harms laatste woorden die ochtend.

XXHet is slechts een paar minuten naar waar je niet lopen mag – lang genoeg voor een onbesliste strijd tussen schuld en schaamte. En als de avond valt doorklieft een laatste zonnestraal de kierende gordijnen en kust een kindertraan.

Schrijversvakschool #Proza-1 / les 6

Ik ben er uiteindelijk maar aan gewend geraakt. Klok- en borrelgeluiden doen me nu niets meer. Schimmen van licht en donker, onwennig schudden en een pallet van zoetzuurzout – ze zijn mijn vrienden geworden. Maar mijn grootste vriend is het aan- en uitzuigende geluid dat mij het besef van tijd gegeven heeft. In het begin was het anders. Toen wist ik niet wat er allemaal om me heen gebeurde, laat staan met mezelf. Nu wacht ik vaak geduldig op een vrouwenhand die het water in beweging brengt en mijn jonge rug masseert. En als het stil wordt en de eenzaamheid zich voelen laat toost ik mezelf – mijn vingerhand, hij weet de weg.

Vandaag is onrust mij de baas. De afgelopen twee weken is mijn vrijheid steeds verder ingeperkt. De koprol van vorige week lukt al niet meer. En er zijn steeds hardere geluiden. Lange reeksen van monotone doffe klanken hebben de plaats ingenomen van de aaneengeregen zangerige tonen die mij leerden wat vertrouwen is. En steeds meer handen, terwijl ik slechts die ene wil – die mij slechts wil. 

Zo gaat het nu al een tijdje en dat begint me aardig te vervelen. Iedere keer als ik mij beweeg perst het suizende water zich rond mijn opgevouwen lijf. Nu zitten zelfs mijn handen onbeweeglijk klem en voelen mijn strekkende benen hoe ze halverwege zachthandig teruggeduwd worden – aarzelend en voor even. Dan is er weer wat meer bewegingsruimte en kan ik afwisselend mijn linker- en rechterbeen strekken, of mijn beide armen in omgekeerde volgorde. Dan is het weer rustig – maar niet voor lang. 

In de voorbije uren is iedere volgende duw erger geworden dan de vorige, telkens in kleine stootjes maar niet onopgemerkt. Soms wordt de druk te hoog en kleuren mijn armen. En als mijn neus iets onbekends raakt begin ik me echt zorgen te maken. Het lijkt erop dat iets – of zou het een iemand zijn – me eruit wil werken, weg uit de omgeving waar ik mezelf ontdekte en ik mijn rust vond. Weg uit de omgeving waar een vrouwenhand en ik elkaar vertrouwden. Soms is er even weer ontspanning en lijkt de omklemming het op te geven – maar niet voor lang. 

In de voorbije minuten kondigden opzwepende geluiden een doorbraak aan. Geluiden worden stemgeluiden terwijl het vertrouwd suizende water om mij heen wegkolkt. Zachtheid wordt hard. De fletse schimmen van weleer zijn fel geworden, het tere schudden is niet meer en als ik proef smaak ik slechts afscheidsbitterheid. Een andere werkelijkheid lijkt zich aan te dienen. Mij rest slechts overgave – en als haar tijdsgeluid verstommen zal – weet ik: het is mijn tijd. 

4-10-2021 voor Lisanne en Loes

Schrijversvakschool #Proza-1 / les 4